Wat zijn effecten van psychiatrische diagnoses?

.. ik werd er onzeker van, blijkbaar weet zij beter wat ik doe dan wat ik zelf weet

.. je gaat de slachtofferrol aannemen, je kunt er niets aan doen want je hebt het nu eenmaal. Het zit in je hoofd en dat is niet jouw schuld. Je kunt niet anders, denken ze.

.. vóór de diagnose moest ik me nog schamen voor mijn gedrag. Maar erna niet meer, want ik kan er niets aan doen

.. je zoekt bevestiging van een vermoeden, het doet je onzekerheid verdwijnen;

.. eindelijk heb je een verklaring wat natuurlijk fijner is dan in de onzekerheid blijven hangen. Vooral omdat het ook psychisch (zelfbeeld) en sociaal (acceptatie) voordelig blijkt te zijn

.. alles wat mis gaat, koppel je aan dat label: “het zal daar wel door komen”. Dat blijkt heel veel te zijn, zo ruim zijn de omschrijvingen in de symptomen

.. je gaat er naar leven (misschien wel). Als voorbeeld: ADHD-ers gebruiken vaker iets meer alcohol om tot rust te komen blijkt uit onderzoek, dus dat is nu je excuus voor een dagelijks glaasje. Dat zullen er natuurlijk meer worden vanwege het afnemend effect en is dan sluipend gewoonte en verslaving geworden. Of weed (in andere woorden: cannabis, hasjiesj, Hennep, marihuana, middel om high te worden, soort drug, softdrug, stuff, verdovend middel, wied of wiet).

.. anderen gaan jou zo behandelen, naar de diagnose die je kreeg, als zij er van weten;

..ze gaan zich anders gedragen, je kunt er immers niets aan doen (ook als dat wel het geval is).

..daarvoor kon je nog worden aangesproken op je verantwoordelijkheid voor je gedrag. Sinds de diagnose niet meer, net als bij kleine kinderen, laat ze maar, ze kunnen niet beter.

.. het wordt als excuus gebruikt, want je kunt immers niet anders

.. je neemt naar anderen mee: jij zult wel hetzelfde hebben. Dat is ook fijner voor mij want ben ik niet zo alleen, niet meer de uitzondering. Ineens blijken veel meer mensen hetzelfde te hebben.

.. ik zie bij jou hetzelfde gebeuren. Je gaat ineens ieders gedrag interpreteren als veroorzaak door dezelfde of en andere stoornis. Je ziet het ineens overal opduiken. (dat had je bij hoogbegaafdheid misschien ook, dat je het ineens ook bij anderen ziet)

.. je zoekt anderen op die hetzelfde hebben (doen wij hier niet hetzelfde?) Dat werkt versterkend voor je ego, minder alleen en eenzaam. Sterker samen, tegen de rest die dat toch niet begrijpt. Zullen we ze neurotypicals noemen of dombo’s als ze ons slimbo’s noemen? Je kunt zo je comfortzone vergroten, alsof dat gedrag gewoon bij je hoort. Het is dan geen afwijking meer.

.. de diagnose staat genezing in de weg. Om hulp te vragen moet je eerst accepteren dat je een  probleem hebt. Maar om te genezen of te herstellen moet je weer zelf de regie gaan voeren. Dat gebeurt niet als je meent er niets aan te kunnen doen. Als de psychiatrische diagnose je hulpeloos maakt, heeft de psycholoog daarna een hoop meer werk om jou weer zelfvertrouwen te helpen terugvinden. Om verder te gaan, anderen tegemoet te treden, je leven weer op te pakken, je kwaliteiten te herkennen.

Uit interviews voor en na psychiatrische diagnoses, en met name over de vraag hoe mensen na een diagnose anders gingen denken over hun gedrag en zichzelf, komt het volgende naar voren  over hun verschuivende opvattingen en hun zelfbeeld:

Van gedrag soms …..

naar gedrag altijd; verborgen als mogelijkheid aanwezig, als onverwachts, zo ga je er over denken, ongemerkt. Alsof het kan toeslaan.

Van gedrag in bepaalde omstandigheden, bij stress, in de klas, spreken in het openbaar.        

naar gedrag overal, zo denk je dan over je gedrag

Het gedrag is veranderbaar

naar: het is chronisch, blijft levenslang. Dus de neiging tot het gedrag zal blijven. Althans de kans daarop is levensgroot, bij depressie, schizofrenie, ADHD, Autisme, enzovoort. Die aandoeningen blijken niet te genezen, volgens de huidige stand van zaken in de psychiatrie. Wel kunnen we patiënten, meestal cliënten genaamd, helpen om te gaan met hun tekortkomingen, ermee te dealen. Dat geldt ook voor medicijnen in deze sector: nooit om te genezen, wel om symptomen tijdelijk minder overheersend te maken zodat enige behandeling mogelijk wordt. Leren omgaan met je kwetsbaarheden, zo zullen ze dit voortaan noemen volgende de laatste mode, persoonlijke psychiatrie.

Terzijde: als het ongeneeslijk is, dan is het misschien ook geen ziekte. Onder ziekte verstaan medici dat het verloop van een aandoening bekend is, wat niet vaak past bij psychiatrische aandoeningen.

Het gedrag is gekozen, met een reden

naar: het gaat vanzelf, het gedrag ligt buiten je macht, is onverwacht, en  dient zich aan op de meest ongelegen momenten.

Het is gedrag waarvoor je verantwoordelijk bent

naar: ik ben geëxcuseerd voor dat gedrag. Lijkt op enkele voorgaande formuleringen

Het is bijzonder gedrag, uniek te noemen, nee zo vriendelijk gaat het niet,

naar: het is gestoord, afwijkend gedrag, waardoor een stigma zal ontstaan

Je kunt het zelf veranderen

naar, nee, je hebt een pil of therapie nodig, of in elk geval hulp.

Het gaat niet om gedrag, niet iets wat je toont alleen, of wat je hebt,

naar: ik ben nu eenmaal zo, je bent zo, het is je identiteit geworden.

Niet ik heb adhd, maar ik ben adhd-er. Dat is wel een heel stuk anders. Net als: ik ben autist. De mooie of betere zelfhulpgroepen in die gebieden, vechtend voor acceptatie, tegen het negatieve stigma, versterken misschien ook het ik-ben-nu-eenmaal-zo effect. Die zelfhulp en ervaringsgroepen maken de aandoeningen gewoner, minder eng, meer alledaags, duidelijk voor iedereen.